Wet collectieve warmtevoorziening: de route naar een collectief warmtesysteem

‍Stappen richting een collectief warmtesysteem

Onder de Wcw is de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van een collectief warmtesysteem bij gemeenten neergelegd. Gemeenten bepalen namelijk door wie, waar en wanneer er binnen de gemeente een collectief warmtesysteem mogelijk is en wordt aangelegd. Dit gebeurt op basis van een wijkgerichte aanpak. Hierna volgen (op hoofdlijnen) de stappen die (op basis van de Wcw) doorlopen moeten worden om te komen tot een collectief warmtesysteem:

Transitievisie warmte

Het besluitvormingsproces vangt aan met een door de gemeente vast te stellen transitievisie warmte. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat gemeenten uiterlijk 31 december 2021, met de betrokkenheid van stakeholders, een transitievisie moesten hebben vastgesteld. Hierin beschrijft de gemeente (onder meer) welke wijken vóór 2030 van het aardgas afgaan, het tijdspad van verduurzaming van het gebied en brengt de gemeente de mogelijk beschikbare duurzame warmtealternatieven in kaart. In dit kader vindt een participatieproces plaats met verschillende stakeholders (bijvoorbeeld verhuurders en VvE’s). De transitievisie warmte wordt (minimaal) om de vijf jaar geactualiseerd. Voor de volledigheid merken wij op dat de vaststelling van de transitievisie warmte geen onderdeel vormt van het wetsvoorstel Wcw.

Vaststellen warmtekavel

Onder het wetsvoorstel dient het college van burgemeester en wethouders van een gemeente (“College”) op basis van de transitievisie warmte een zogeheten warmtekavel vast te stellen. Dit betreft het gebied waarbinnen de gemeente van plan is om te kiezen voor een collectief warmtesysteem. Het is mogelijk dat het warmtekavel in meerdere gemeenten ligt. Het wetsvoorstel Wcw regelt in artikel 2.1 een aantal criteria voor de vaststelling van een zelfstandig opererend en efficiënt warmtekavel.

Het besluit tot vaststelling van het warmtekavel wordt vervolgens voorgelegd aan en getoetst door de Gedeputeerde Staten van de provincie (artikel 2.1 lid 4-7 wetsvoorstel Wcw). Tegen de uiteindelijke vaststelling van het warmtekavel staat geen bezwaar en beroep open. Dit neemt niet weg dat tegen de verankering van de warmtekavel in het omgevingsplan wel bezwaar en beroep openstaat.

Aanwijzen warmtebedrijf

Na de vaststelling van een warmtekavel kan het College – aan de hand van een transparante en non-discriminatoire procedure – een warmtebedrijf aanwijzen die binnen de desbetreffende warmtekavel het exclusieve recht heeft om warmte te transporteren en te leveren aan verbruikers (artikel 2.2 wetsvoorstel Wcw). In een separaat blog komen wij hierop nog terug. Het warmtebedrijf krijgt daarmee de wettelijke taak om een collectief warmtesysteem aan te leggen, te beheren en te onderhouden. Binnen het warmtekavel is het geselecteerde warmtebedrijf verplicht om verbruikers aan te sluiten op het collectieve warmtesysteem. Een uitzondering hierop is denkbaar indien de verbruiker zelf te kennen geeft dat hij niet aangesloten wil worden. Voorts voorziet het wetsvoorstel ook in uitzonderingssituaties waaronder warmte kan worden getransporteerd en geleverd zonder aanwijzing van de gemeente. Hierover schreven wij eerder een blog.

Het aangewezen warmtebedrijf is verplicht om op verzoek van het College een uitgewerkt kavelplan op te stellen en ter goedkeuring voor te leggen aan het College (artikel 2.11 wetsvoorstel Wcw). Dit biedt de gemeente de optie om te toetsen of het kavelplan in lijn is met de uitkomsten van het participatieproces. Daarnaast kan op basis van het (goedgekeurde) kavelplan door de gemeente een uitvoeringsplan op worden gesteld. Dit uitvoeringsplan geeft een overzicht van welke stappen wanneer en door welke partij(en) moeten worden gezet om het gekozen alternatief voor de wijk te realiseren.

Vaststelling omgevingsplan

De gemeente (en meer specifiek de gemeenteraad) dient er vervolgens voor te zorgen dat het omgevingsplan (onder de Omgevingswet) de aanleg van de gekozen alternatieve energievoorziening toestaat. In het omgevingsplan wordt het uitvoeringsplan in juridische regels uitgewerkt, zodat deze bindend wordt voor bewoners, bedrijven en de gemeente.

Voorzien is dat met de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie gemeenten de bevoegdheid krijgen om in een omgevingsplan te regelen welke (bestaande) gebouwen en activiteiten op termijn overstappen op een duurzaam alternatief voor aardgas. Een gemeente kan dan door middel van een aanwijsbevoegdheid in het omgevingsplan een wijk aanwijzen waar vanaf een bepaald moment het transport van aardgas aan gebouweigenaren wordt beëindigd. Van belang is dat de gemeente daarbij in ieder geval de gekozen (alternatieve) collectieve warmtevoorziening in het omgevingsplan opneemt en dat het omgevingsplan de benodigde infrastructuur mogelijk maakt. Voorts dient verzekerd te zijn dat de collectieve energievoorziening daadwerkelijk beschikbaar is voordat het transport van gas geheel stop kan worden gezet.

Afsluiting 

Deze blog is onderdeel van een serie blogs over de warmtetransitie en het wetsvoorstel voor de Wcw. De komende periode zullen er meer blogs over de verschillende onderwerpen volgen. U kunt de blogs in deze reeks hier lezen.

Heeft u vragen over het wetsvoorstel voor de Wcw en wat de gevolgen voor uw bedrijf zijn? De praktijkgroep duurzame energie van Straatman Koster advocaten staat voor u klaar. 

‍